Birdwatching jest formą rekreacji, która polega na podglądaniu życia i zachowania ptaków w ich naturalnym otoczeniu za pomocą przyrządów optycznych (luneta, lornetka), teleobiektywów lub po prostu gołym okiem. Towarzyszy temu poszerzanie wiedzy na temat ptaków, ich wyglądu, głosów, zachowań i biologii. Często to zainteresowanie ptakami połączone jest z fotografowaniem, co zawsze pomaga w ich identyfikacji. Miłośnicy tego hobby nazywani są birdwatcherami, ornitologami amatorami, ptasiarzami. W przeciwieństwie do zawodowych ornitologów, ptasiarze są zwykle amatorami i nie prowadzą badań naukowych.

W Europie birdwatching jest szczególnie popularny na Wyspach Brytyjskich, gdzie liczbę tamtejszych birdwatcherów szacuje się na 3-4 miliony osób. Do Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (RSPB) należy ponad 1 milion osób, co czyni je największą europejską organizacją przyrodniczą. W Europie Zachodniej (Wieka Brytania , Hiszpania ) kandydaci na przyszłych posłów senatorów podkreślają swoje zamiłowanie do birdwachingu lub udział w pracach towarzystw ornitologicznych. W Stanach Zjednoczonych liczbę ptasiarzy szacuje się na kilkanaście milionów osób. W krajach zachodnich na przykład w Holandii birdwatcherów jest około 2 milionów, w Danii zaś w podglądanie ptaków angażuje się około 15 tysięcy osób. Najbardziej popularny na świecie jest birdwatching w Ameryce Północnej i Południowej. Tam „podglądaczy ptaków” jest około 50-70 milionów osób. W Polsce szacuje się że obserwatorów ptaków- birdwatcherów jest zaledwie kilka tysięcy.

Początki tzw. turystyki ornitologicznej w Polsce zaczęły się od drugiej połowy XX wieku, dzięki aktywnej działalności Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego (PTZool.), a następnie amatorskich organizacji skupiających miłośników ptaków. To właśnie członkowie wspomnianych organizacji rozpoczęli w sposób zorganizowany lub indywidualnie wyjeżdżać w różne miejsca i regiony, aby obserwować nieznane ptaki i je identyfikowali. W chwili obecnej w Polsce funkcjonuje 2 ogólnopolskie towarzystwa ornitologiczne i 2 przyrodnicze oraz 13 towarzystw o podobnym profilu działań. Największe to Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) które skupia około 2500 osób. Obserwatorzy ptaków są bardzo aktywni w wirtualnym świecie. Istnieją strony tematyczne oraz fora dyskusyjne poświęcone ptakom. Szczególnie popularne są serwisy: ptaki.info, birdwatching.pl. Istnieje też specjalistyczna prasa tematyczna (np. Acta Ornithologica, Notatki ornitologiczne) oraz popularno-naukowa (np. kwartalnik Ptaki Polski lub Ptaki wydawany przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków).

Ptaki można obserwować wszędzie - wokół domu, w ogrodzie, a nawet z balkonu mieszkania. Jeżeli chcemy zobaczyć więcej gatunków ptaków to trzeba wyruszyć z domu, czasem odbyć dalszą podróż lub wyprawę za granicę. Na obszarze Polski występuje wiele obszarów leśnych, terenów niezamieszkałych, cennych pod względem przyrodniczym, dlatego też przyciągają one wielu turystów, nawet z Europy Zachodniej i innych kontynentów. Do najbardziej znanych miejsc, gdzie można spotkać miłośników ptaków, należą miedzy innymi: Karsiborska Kępa, Zatoka Gdańska, Ujście Wisły, Mierzeja Helska, Park Narodowy Ujście Warty, Biebrzański Park Narodowy, Puszcza Białowieska, Zbiornik Jeziorsko, Stawy Milickie w dolinie Baryczy, stawy w dolinie górnej Wisły (okolice Zatora i Spytkowic), czy Bieszczady. Dużą  bioróżnorodność gatunków wykazuje południowo-wschodnia Polska, a w szczególności Dolina Wieprza i Roztocze ponieważ w tej części Polski jest wiele cennych obszarów pod względem przyrodniczym. Informacji o ptakach i ich szlakach udzielają: biura Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, lokalne towarzystwa ornitologiczne lub organizacje przyrodnicze. Na stronie internetowej www.ptaki.info można znaleźć opis ścieżek edukacyjnych, które są przeznaczone do samodzielnego obserwowania ptaków (w kraju jest ich około 50).

Obserwację ptaków możemy prowadzić o każdej porze roku. Wiosna i lato oferuje nam ciekawą i kolorową scenografię, jednak zimą i wczesną wiosną - z uwagi na brak liści i co za tym idzie lepszą widoczność łatwiej jest wypatrzeć ptaki na np. drzewie. Najlepszą porą dnia do obserwacji jest wczesny ranek, kiedy ptaki intensywnie poszukują pożywienia.

Podglądanie ptaków jest wyzwaniem, szczególnie dla śpiochów , ponieważ wiąże się z bardzo wczesnym wstawaniem. Birdwatcherzy pokonują dalekie trasy w trudno dostępne tereny, często bagienne lub górskie warunki by zobaczyć interesujący ich gatunek ptaka. Birdwatching jest więc wymagający pod względem psychicznym i kondycyjnym. Dotarcie do siedlisk ptaków to nie wszystko, czasem trzeba poczekać trochę, by zobaczyć rzadki gatunek ptaka. Obserwowanie ptaków wymaga dużo cierpliwości i zaangażowania ale prawie zawsze jest nagroda w postaci ciekawej obserwacji. Wybierając się na obserwowanie ptaków należy odpowiednio ubrać się, stosownie do panujących warunków pogodowych. Ubranie birdwachera powinno dawać kamuflaż i być nie szeleszczące. Czasem nieprzyjazne mogą okazać się insekty, ale nagroda w postaci ciekawej obserwacji lub zdjęcia niweluje nasze niedogodności w terenie.

Każde wyjście na spacer z lornetką , zawsze jest tym co przynosi radość. Po wyprawie mamy lepszy nastrój i więcej chęci do życia. Pobyt na łonie natury i słuchanie choćby pojedynczych głosów ptaków daje nam poczucie zrelaksowania. Poznawanie ptaków poprawia nasze relacje z przyrodą i jednocześnie dobrze wpływa na funkcjonowanie mózgu, a kontakt z zielenią daje wyciszenie i spokój. Ptasiarstwo to elitarna zajęcie , jednocześnie osiągalne dla każdego z nas. Jeśli birdwaching połączony jest z ruchem (w myśl zasady w zdrowym ciele zdrowy duch) to mamy pełną korzyść dla naszego zdrowia. Realizacja własnej pasji nadaje sens każdego życia. Jednocześnie warto dodać, że podglądanie ptaków wciąga i tworzy pozytywne relacje i więzi z innymi ptasiarzami. To właśnie dlatego birdwatching jest najlepszym hobby świata.

Publikacje:

Ornitologia Terapeutyczna. Piotr Tryjanowski , Sławomir Murawiec. Poznań 2021.

Strony internetowe:

https://www.rynek-turystyczny.pl/artykul/27075/turystyka-ornitologiczna-czyli-birdwatching-w-polsce

http://cepl.sggw.pl/sim/pdf/sim27_pdf/SiM_27_33_Janeczko_Anderwald.pdf

Źródła:
www.otop.org.pl
www.ptaki.info
www.ptasiastrefa.pl